Home » 1. AI in het onderwijs: Lesgeven in kunstmatige intelligentie

AI in het onderwijs: Lesgeven in kunstmatige intelligentie

Deze afbeelding is gegenereerd door AI

Waarom AI belangrijk is voor het onderwijs

Kunstmatige intelligentie (AI) ontwikkelt zich razendsnel en beïnvloedt alle sectoren van de samenleving – ook het onderwijs. AI is geen hype of tijdelijke trend, maar een systeemtechnologie met blijvende en diepe impact. De introductie van tools zoals ChatGPT maakt voor iedereen voelbaar wat AI kan betekenen, ook binnen de klas.

Nu is AI nog vooral een digitale tool, maar straks is AI ook fysiek aanwezig in combinatie met robots.

Wat verandert er in het onderwijs?

AI kan een diepgaande impact hebben op het onderwijs. Niet alleen beïnvloedt AI de tools die we gebruiken, maar ook de fundamentele vragen over wat we onderwijzen, hoe we dat doen en hoe we het onderwijs zelf organiseren.

Wat we leren

De inhoud van het curriculum zal ingrijpend veranderen. In een wereld waarin AI een steeds grotere rol speelt in werk en dagelijks leven, wordt het essentieel dat leerlingen en studenten begrijpen wat AI is, hoe het werkt en wat de maatschappelijke impact ervan kan zijn. Dit betekent onder andere:

• Meer aandacht voor digitale geletterdheid, kritisch denken en mediawijsheid;
• Introductie van AI-basiskennis: Denk aan ‘machine learning’, algoritmes, ethiek en bias;
• Interdisciplinair onderwijs: AI wordt geïntegreerd in vakken als geschiedenis, economie en biologie om de toepassing ervan te begrijpen in verschillende domeinen.

Hoe we leren

AI maakt gepersonaliseerd leren op schaal mogelijk. In plaats van ‘one-size-fits-all’ lessen, kunnen leermethoden afgestemd worden op het niveau, de stijl en het tempo van de individuele leerling. Voorbeelden hiervan zijn:

• Intelligente tutorsystemen die realtime feedback geven;
• Aanbevelingssystemen voor leerstof, gebaseerd op voortgang en leerstijl;
• Virtuele assistenten die helpen bij huiswerk of extra uitleg geven buiten schooltijd.

Tegelijkertijd roept dit ook vragen op over menselijke interactie: hoe bewaren we de balans tussen technologie en het sociale, pedagogische aspect van onderwijs?

Hoe we organiseren

AI verandert ook de manier waarop onderwijs wordt georganiseerd en ondersteund.

• Administratieve taken, zoals roosters maken, aanwezigheden registreren en toetsen nakijken, kunnen deels worden geautomatiseerd;
• Datagedreven inzichten helpen scholen bij het maken van beleid, het herkennen van risico’s op uitval en het verbeteren van leerresultaten;
• Lesgeven wordt flexibeler qua tijd en plaats: hybride lesvormen, asynchroon leren, en AI-gestuurde leerplatformen maken het mogelijk om buiten traditionele klassituaties te leren.

Deze verschuivingen vragen niet alleen om technologische verandering, maar ook om een nieuwe visie op de rol van de leraar, ethiek in technologie gebruiken en gelijkheid in toegang tot onderwijsinnovatie.

AI is al zichtbaar in bijvoorbeeld:

• Lesvoorbereiding en klassenmanagement;
• Digitale leermiddelen;
• Adaptieve leersystemen en automatische beoordelingen.

Wat kan het onderwijs doen?

1. Leren over AI

AI-geletterdheid wordt net zo fundamenteel als lezen, schrijven en rekenen. Zowel leerlingen als leraren moeten begrijpen wat AI is, hoe het werkt en welke rol het speelt in onze samenleving. Dat betekent:

• Begrip van de technologie: Wat is kunstmatige intelligentie precies? Hoe werkt machine learning? Wat zijn algoritmes? En waarom is data zo belangrijk?
• Kansen en beperkingen: Wat kan AI goed – zoals patronen herkennen – en waarin blijft het beperkt, zoals bij menselijke emoties, context of creativiteit?
• Fysieke toepassingen: AI leeft niet alleen in de cloud. Denk aan zelfrijdende auto’s, zorgrobots, drones, slimme apparaten en wearables. Wat betekent dat voor beroepen van de toekomst?
• Verantwoord gebruik: Wat betekent het om AI ethisch te gebruiken? Hoe ga je om met privacy, bias, transparantie en menselijk toezicht?
• Kritische reflectie: Wat blijft mensenwerk? Wat willen we juist niet aan AI overlaten, zoals empatisch luisteren, morele afwegingen maken of het begeleiden van persoonlijke ontwikkeling?

Deze kennis hoort niet alleen thuis in technieklessen, maar juist ook in vakken als maatschappijleer, filosofie, kunst, economie en zelfs lichamelijke opvoeding (denk aan sporttechnologie).

2. Een actieve rol pakken

Het onderwijs kan zich niet permitteren om lijdzaam af te wachten. Scholen, leraren en besturen moet een actieve, sturende rol pakken in hoe AI vorm krijgt in het klaslokaal:

• Neem regie: Denk actief mee over hoe AI-tools worden gekozen, toegepast en geëvalueerd binnen jouw school of opleiding.
• Vakoverstijgende dialoog: Laat vakdocenten samen verkennen hoe AI hun vakgebied verandert – van taalonderwijs tot biologie, van techniek tot zorg.
• Kijk vooruit: Wat kunnen AI-systemen in de nabije toekomst betekenen in een fysieke vorm – zoals exoskeletten in de zorg, landbouwrobots of fabrieksautomatisering? Dit helpt leerlingen beter begrijpen welke vaardigheden ze nodig hebben.
• Experimenteer bewust: Probeer AI-tools uit in de klas (bijvoorbeeld Ozobot Ari). Reflecteer samen met leerlingen: wat werkt goed, wat roept vragen op? Maak AI daarmee ook bespreekbaar als maatschappelijk fenomeen.
• Deel ervaringen: Bouw aan een lerende cultuur. Deel wat werkt (of juist niet) met collega’s, ouders en beleidsmakers.

3. Doordachte automatisering

AI biedt veel mogelijkheden om processen te automatiseren, maar dat vraagt om kritisch en bewust keuzes maken. Niet alles wat kan, moet.

• Focus op educatieve meerwaarde: Stel bij elke AI-toepassing de vraag: draagt dit bij aan beter leren of beter lesgeven?
• Maak onderscheid tussen taken: Welke taken kunnen veilig en verantwoord worden uitbesteed aan AI (zoals nakijken of roosteren)? En welke vereisen menselijk oordeel of pedagogische sensitiviteit?
• Weeg ethische aspecten mee: Hoe transparant is het systeem? Wie is verantwoordelijk als het fout gaat? Worden leerlingen gelijk behandeld? Wordt data veilig bewaard?
• Denk toekomstbestendig: Kies voor digitale middelen die schaalbaar, duurzaam en toegankelijk zijn. Vermijd afhankelijkheid van gesloten commerciële platforms zonder inzicht in hun werking.

Door AI doordacht in te zetten, blijft technologie een middel in dienst van het onderwijs – en geen doel op zich.

Wat betekent dit voor jou als leraar?

De rol van de leraar verandert. In een wereld waarin AI een steeds grotere rol speelt in leren, leven en werken, word jij meer dan ooit een gids, rolmodel en bruggenbouwer.

Je wordt onderwijzer in een wereld met AI

Als leraar bevind je je in een onderwijsomgeving die razendsnel digitaliseert. AI beïnvloedt hoe leerlingen leren, welke informatie ze tegenkomen en welke vaardigheden ze nodig hebben in hun latere leven en loopbaan.

Jouw rol verandert daardoor van puur kennisoverdrager naar:

• Begeleiden van leerprocessen waarin technologie een rol speelt.
• Cultiveerder van kritisch denken, juist in een tijd van slimme algoritmes en AI-gegenereerde antwoorden.
• Voorbereider op een toekomst die we nog niet helemaal kunnen overzien – maar waar jij samen met je leerlingen nieuwsgierig naar kunt zijn.

Je helpt leerlingen omgaan met AI

Leerlingen groeien op in een wereld vol slimme systemen, maar dat betekent niet automatisch dat ze ook begrijpen hoe die werken of wat de gevolgen zijn. Jij helpt hen om:

• Digitale geletterdheid te ontwikkelen: begrijpen hoe informatie tot stand komt, wat algoritmes doen en hoe data werkt.
• Programmeerprincipes en logica te leren kennen, zodat ze snappen wat er ‘onder de motorkap’ gebeurt – al is het maar op basisniveau.
• Ethisch te denken: wat is eerlijk, transparant en menswaardig gebruik van AI? Hoe blijf je verantwoordelijk in een wereld vol automatisering?
• Bewuste keuzes te maken in hoe ze AI gebruiken – niet alleen als consument, maar ook als toekomstig burger of professional.

Je hoeft geen tech-expert te worden

Het goede nieuws: je hoeft geen programmeur of AI-specialist te zijn om betekenisvol bij te dragen. Wat je wel nodig hebt:

• Nieuwsgierigheid: durf vragen te stellen, ontdek samen met leerlingen wat AI kan en wat het niet kan.
• Betrokkenheid: blijf in gesprek over wat AI doet met onderwijs, beroep en maatschappij – en geef daar betekenis aan vanuit jouw vakgebied.
• Bereidheid om te experimenteren: probeer eens een AI-tool uit, reflecteer op het resultaat en bespreek dit open met je klas.

Leerlingen hebben juist mensen zoals jij nodig: iemand die met hen meedenkt, hen leert twijfelen, vragen stellen, perspectieven ziet – dingen die AI voorlopig nog niet kan.

Conclusie

AI verandert het onderwijs structureel. Het is aan leraren om samen met collega’s en beleidsmakers richting te geven aan die verandering – zodat technologie ondersteunend is aan goed, mensgericht onderwijs.

AI zal in de komende jaren steeds meer dagelijkse taken overnemen. Voor het onderwijs betekent dit een belangrijke rol: leerlingen voorbereiden op een toekomst waarin samenwerken met AI vanzelfsprekend wordt. Kritisch denken, creativiteit en menselijke vaardigheden blijven essentieel naast technologische kennis rondom AI en robotica.